BiomassConsult is een adviesbureau gespecialiseerd in biomassaonderzoek en certificatieprojecten. Aan het hoofd staat Rens, bosbouwer van opleiding en doctor in de bosbouwsector. Verder is hij vice-voorzitter van de Technische Commissie van het certificatiesysteem SURE (SUstainable REsources) en een tijdlang actief geweest als lid van de SBP-werkgroep voor criteria omtrent duurzame koolstofbalansen. Ook hielp hij mee aan de ontwikkeling van een officieel gidsdocument omtrent de RED II-duurzaamheidscriteria. Rens treedt vanuit zijn expertise meer in detail over dit onderwerp.
RED II legt verplichtingen op aan de lidstaten rond duurzaamheidscriteria voor vaste en gasvormige biomassa. Waar zitten de uitdagingen voor de lidstaten?
De RED II (Renewable Energy Directive II) heeft bij de lidstaten heel wat in gang gezet. In 2018 werd deze van kracht binnen Europa en aanvankelijk dienden de duurzaamheidscriteria in juni 2021 geïmplementeerd te zijn. Verschillende soorten vaste en gasvormige biomassa moeten aan bepaalde RED II duurzaamheidscriteria voldoen en elke biomassastroom heeft zo zijn uitdagingen.
De grootste uitdagingen voor de implementatie liggen nu voornamelijk bij vaste biomassa uit bossen en wat deze betreft zijn bijna alle landen er te laat aan begonnen. Rond bosbiomassa waren er in de voorgaande RED geen duurzaamheidseisen opgenomen, alleen een aanbeveling aan de lidstaten om deze zelf te gaan ontwikkelen.
Kan je verduidelijken wat de stappen zijn die moeten ondernomen worden voor de bosbiomassa?
Een belangrijke stap die dient gezet te worden bij het gebruik van bosbiomassa, is een gedegen rapport opstellen rond risico’s van het gebruik van hout uit niet duurzaam beheerde bossen. Europa stelt hierbij voorop dat zowel voor eigen hout als voor geïmporteerd hout een degelijk rapport over de risico’s t.a.v. de RED II duurzaamheidscriteria voor bosbiomassa opgesteld moet worden. De Europese Commissie ziet een verschil tussen “A-landen” en “B-landen” wat betreft de bosbouw, en heeft in lijn hiermee vereisten aan RED II “Level A” en “Level B”-rapporten bepaald. De bedoeling was dat voor landen zoals Nederland en België, een “Level A”-rapport kon worden opgesteld, en voor landen waar het niet evident is dat de bosbouw in het hele land altijd aan de RED II-duurzaamheidseisen voldoet, te werken met afgebakende bosgebieden waarvoor een RED II “Level B”-rapport kan worden opgesteld. Zo is BiomassConsult bijvoorbeeld bezig met een RED II “Level B”-rapport voor FSC gecertificeerde bossen in een van de provincies van Zuid-Afrika.
"De grootste uitdagingen voor implementatie liggen nu voornamelijk bij vaste biomassa uit bossen."
Hoe verloopt het opstellen van deze rapporten momenteel in de verschillende lidstaten?
Duitsland en Zweden zijn twee grote bosbouwlanden in Europa. Voor beide landen is een RED II “Level A”-rapport voor bosbiomassa opgesteld. Ook Frankrijk zou bijna klaar zijn met hun rapport.
In Zweden nam het departement bosbouw het heft in eigen handen. Hierbij stelden ze een RED II “Level A” Risk Assessment op. De Zweedse overheid, die zich als een “Level A” bosbouwland presenteert, voelde zich aangesproken om hier niet mee te wachten. Dit was klaar in 2019 en op basis van dit document is Zweden gestart met een nationaal RED II-registratiesysteem.
In Duitsland werd eind 2020 het RED II “Level A”-rapport gepubliceerd. Het project had ook een link naar het relatief nieuwe certificatiesysteem SURE. Het rapport werd gepubliceerd door de federale overkoepelende organisatie voor bio-energie in Duitsland, in samenwerking met verschillende andere brancheorganisaties en associaties met medefinanciering uit verschillende hoeken.
In de andere Europese landen blijkt uit jouw ervaring dat het moeilijk loopt met de implementatie en met het opstellen van dit rapport. Waar ligt dit aan?
Wat ik vaststel bij de verschillende lidstaten is dat de overheden zich wel bewust waren van de RED II-eisen rond duurzaamheidscriteria maar dat er geen inzicht was rond wat er effectief nodig was en dat daardoor niet het nodige is gedaan om de implementatie in gang te zetten. De overheid was er zich niet altijd van bewust dat er sowieso een rapport moet komen voor bosbiomassa (bv. boschips). De mogelijkheden van certificatie en met name de rol van de auditor worden overschat.
Een auditor van een geaccrediteerd certificatiesysteem gaat geen RED II-rapport opstellen, en mag geen consultancy geven. Een auditor controleert enkel of wat kant en klaar door een bedrijf op tafel wordt gelegd aan alle certificatie- en RED II-eisen voldoet. Dit brengt bedrijven in een moeilijke situatie. Bedrijven kunnen niet geacht worden alles in detail uit te zoeken, noch zelf een RED II "Level A"-rapport te schrijven. Bedrijven concurreren met elkaar en moeten zo efficiënt mogelijk waarde toevoegen aan laagwaardige primaire en secundaire biomassa. Ze zijn zeker bereid mee te werken en hierin te investeren, maar er kan niet van hen verwacht worden dat ze uit de EU-richtlijnen destilleren wat en hoe iets precies opgelost moet worden.
Wat moet België nog doen om zo snel mogelijk tot implementatie te komen?
België dient zijn huidige wetgeving in lijn te brengen met de Europese richtlijn. Gezien het verband tussen de RED II en het kunnen meerekenen van de gereduceerde uitstoot, is dit een eenzijdige alignering. De definities en methodes van de RED II zullen hun weerklank krijgen in wet- en regelgeving, alsook de eisen aan mogelijke subsidie- dan wel stimuleringsprogramma’s.
Daarnaast is er momenteel in België een ‘infringement procedure’ t.a.v. de RED II lopende. Dat wil zeggen dat België aangespoord wordt door de Europese Commissie de RED II sneller te implementeren. Wat België vooral zo spoedig mogelijk nodig heeft, is het RED II “Level A”-rapport. Aangezien de wetgeving en handhaving per gewest geregeld is, zal dit rapport uit drie delen moeten bestaan. Eenmaal het rapport er is, kan elk bedrijf ernaar verwijzen en is men klaar om bosbiomassa te laten meetellen. De werklading valt mee omdat er binnen de overheid ambtenaren zijn die precies weten welke wet- en regelgeving in de bosbouw van toepassing is en hoe handhaving georganiseerd is. Voor bedrijven is het moeilijker om dergelijk rapport op te stellen.
Een RED II “Level B”-rapport daarentegen is eigenlijk niet bedoeld voor het sprokkelen van kapresiduen over een heel land. En vooral niet in een land met drie gewesten en uiteenlopende wet- en regelgeving en bossen die vooraf niet duidelijk tot een bepaalde eigenaar en handelsketen behoren. Naast het feit dat het maken van een RED II “Level B” -rapport moeilijker is en het niet past op de marktsituatie in België, zijn dit soort rapporten grotendeels confidentieel, en zou elk bedrijf dit apart moeten opstellen en laten goedkeuren.
"Een auditor controleert enkel of wat kant en klaar door een bedrijf op tafel wordt gelegd aan alle certificatie- en RED II-eisen voldoet. Dit brengt bedrijven in een moeilijke situatie."
Welke stappen volgen er na het succesvol indienen van dergelijk rapport?
Als een RED II “Level A”-rapport door de overheden geaccordeerd is, wordt dit door de certificatiesystemen, die door de Europese Commissie goedgekeurd zijn, geaccepteerd. SBP en SURE zijn beiden door de EU erkend als certificatiesystemen. SBP heeft sinds november 2022 een module geactiveerd die implementatie van de RED II mogelijk maakt, SURE is eind 2021 van start gegaan.
Ondertussen heeft het certificatiesysteem SBP de taken voor de Europese landen ook al vereenvoudigd. Eén van de twee sub-artikelen (29.7) met criteria voor bosbiomassa werd onderzocht voor vele landen. Dit aspect (LULUCF) was zeer eenvoudig op Level A te bewijzen, maar zeer complex op Level B. Een RED II “Level A”-rapport op sub-artikel 29.6 (duurzame bosbouw) is wat er nu nog nodig is om het te vervolledigen.
Een overzicht van de verschillende erkende EU-systemen per biomassastroom kunt u op de website van de Europese Commissie vinden.
Lees het volledige magazine hier.
Inhoud © Bio-energiemagazine
Foto © Christian Buehner via Unsplash